Tên gọi

Thời Trần - Hồ - Lê sơ, huyện Vĩnh Lộc ngày nay có tên là huyện Vĩnh Ninh.

Thời Lê Trung Hưng, do tránh húy vua Lê Trang Tông nên gọi là huyện Vĩnh Phúc.

Từ thời Tây Sơn, do tránh tên húy của cha vua Quang Trung (là Hồ Phi Phúc) mà gọi là huyện Vĩnh Lộc như hiện nay.

Vĩnh Lộc thời nhà Trần là thái ấp của Lê Tần, một danh tướng trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ nhất; quê hương của Trần Khát Chân, danh tướng cuối đời nhà Trần; của các chúa Trịnh, thái tể Hoàng Đình Ái, trạng nguyên Trịnh Tuệ, Trịnh Khả, Trịnh Duy Sản... là những danh tướng thời nhà Hậu Lê và của Tống Duy Tân, danh sĩ chống thực dân Pháp.

Ngày 11 tháng 9 năm 1964, sáp nhập xã Cẩm Minh thuộc huyện Cẩm Thủy vào huyện Vĩnh Lộc và chia thành 2 xã: Vĩnh Quang và Vĩnh Yên[1].

Năm 1977, huyện được hợp nhất với huyện Thạch Thành thành huyện Vĩnh Thạch. Nhưng đến năm 1982 lại được tách ra thành 2 huyện như cũ.

Ngày 28 tháng 1 năm 1992, thành lập thị trấn Vĩnh Lộc, thị trấn thuộc huyện Vĩnh Lộc, trên cơ sở một phần diện tích và dân số của các xã Vĩnh Thành, Vĩnh Phúc và Vĩnh Tiến.

Ngày 16 tháng 10 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Nghị quyết số 786/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc tỉnh Thanh Hóa[2]. Theo đó:

• Sáp nhập hai xã Vĩnh Ninh và Vĩnh Khang thành xã Ninh Khang
• Sáp nhập hai xã Vĩnh Minh và xã Vĩnh Tân thành xã Minh Tân
• Sáp nhập xã Vĩnh Thành vào thị trấn Vĩnh Lộc.

Huyện Vĩnh Lộc có 1 thị trấn và 12 xã như hiện nay.